Dzień dobry wychowankowie gr. II! W związku z tym, że jesień już zadomowiła się u nas, to możecie obserwować zmiany zachodzące w przyrodzie. Kolorowe liście od zielonych, żółtych, czerwonych po pomarańczowe czy brązowe widać dookoła nas. Słońce już nie grzeje tak mocno jak latem, a poranne mgły to już prawie codzienność. Kolejną zmianą jaką obserwujemy są odloty ptaków do ciepłych krajów. Ja, hobbistycznie, uwielbiam je obserwować i chciałabym zarazić Was moim entuzjazmem! Proponuję Wam troszkę je popodglądać, poczytać atlas, żeby później bez problemu móc je rozpoznawać.Dlaczego ptaki odlatują? Dokąd lecą? Którędy lecą i skąd my to w ogóle wiemy? Na te pytania dziś Wam odpowiem.
Ptaki odlatują, bo nie mają wystarczającej ilości pokarmu w okresie zimowym. Ptaki z terenów o stałym klimacie lub bardziej wyrównanych temperaturach, gdzie jest stała dostępność pokarmu – nie muszą migrować.
Dlaczego niektóre ptaki podróżują chmarami, inne w tzw. „kluczu”, a jeszcze inne lecą, tworząc linie proste?
Wiele jest sposobów i technik lotu, różne są także warunki sprzyjające ptasim wędrówkom. Większość gatunków podróżuje zarówno w dzień jak i w nocy (np. jaskółka oknówka), ale są też takie, które preferują podróż nocą (np. drozdy, mysikrólik, szpak), inne wolą dzień (np. jaskółka brzegówka i dymówka lub świergotek łąkowy). Wiele zależy od wielkości ptaka, kształtu skrzydeł i wybranej trasy. Wiele ptaków stosujących naprzemiennie lot aktywny i szybowanie lata w kluczach w kształcie litery V. Każdy osobnik widzi wówczas przewodnika stada, a poszczególne osobniki nie przeszkadzają sobie w locie. Prowadzi zawsze dorosły ptak, chyba, że podróż odbywa się na tylko do miejsca odpoczynku.
Bociany natomiast lecą stadnie, ale nie w kluczu, w grupie ok. 500 osobników. Pomaga to w wyszukiwaniu ciepłych prądów wznoszących, które umożliwiają ptakom podróż. Gdy któryś z ptaków napotka taki prąd – reszta dołącza do niego. W Afryce tych prądów jest więcej – więc ta część podróży odbywa się łatwiej i szybciej.
Dlaczego ptaki migrują?
Powodem dla którego ptaki decydują się na trud migracji nie jest niska temperatura - z tą idzie sobie poradzić. Głównym problemem jest brak pożywienia i śmierć głodowa. Gatunki ptaków, które nie potrafią zmieniać okresowo swojej diety i przerzucić się na dania sezonowe (tak jak robią to np. jemiołuszki - w lato jedzą owady, na zimę zostają wegetariankami i żywią się owocami rosnącym i na krzewach) przemieszczają się w poszukiwaniu jedzenia. Przykładowo czapla czy żuraw to duże ptaki żywiące się głównie rybami, ale także żabami, ślimakami czy małymi ssakami. Z uwagi na niską temperaturę zwierzęta, stanowiące pokarm tych ptaków, w większości zapadają w hibernację lub odrętwienie, co sprawia, że ptaki mają znacznie utrudniony dostęp do pokarmu..
Migracje do ciepłych krajów to niebezpieczna wyprawa. Aż 80% bocianów ginie w trakcie drogi - niektóre z przemęczenia, inne z rąk myśliwych, pozostałe kończą swój żywot na drutach telegraficznych. W związku z lżejszymi zimami w Europie, coraz częściej obserwuje się zmiany w sposobach radzenia sobie ptaków wędrownych. Cieplejsze zimy i pozostanie na miejscu to z ewolucyjnego punktu widzenia większa szansa na przetrwanie. Populacja bocianów w Hiszpanii i Portugalii aktualnie przewyższyła liczbę bocianów mieszkających w Polsce, właśnie dzięki rezygnacji z wielokilometrowych migracji. Ptaki nauczyły się żerować na wysypiskach śmieci i to wokół nich budują teraz swoje całoroczne kolonie.
Ptaki odlatujące – jak, kiedy i dokąd lecą?
Do najpopularniejszych ptaków odlatujących należą bociany, żurawie, czaple, jaskółki, skowronki, kukułki i dudki. Opuszczają terytorium Polski kierując swe dzioby w stronę zachodu i południa. Bociany, jerzyki i kukułki odfruwają już w sierpniu, pozostałe gatunki odlatują między wrześniem, a listopadem.
Niektóre ptaki lecą bardzo nisko, niemal przeskakując z drzewa na drzewo i lecąc żerują. Inne z kolei wzbijają się daleko ponad ziemię i są widywane przez pasażerów samolotów. Jerzyki latają na wysokości 2200 m.n.p.m, bociany białe na 4800 m.n.p.m., z kolei niepozorne kaczki krzyżówki wzlatują aż na 6400 m.n.p.m. Ale to jeszcze nic przy łabędziu krzykliwym, który przemieszcza się na wysokości 8200 m.n.p.m!
Zachęcam Was jeszcze raz do obserwowania ptaków podczas spędzania czasu na świeżym powietrzu . Na koniec przygotowałam dla Was łatwe zagadki. Spróbujcie sami na nie odpowiedzieć, powodzenia.
1.Pod dachem ma gniazdo z gliny, na niebie kręci kółka.
Jej przysmak to są muchy,
Cóż to za ptaszek ....................
2.Ma długi czerwony dziób,
Na jednej nodze stoi
Swe gniazdo na dachu splótł
I każda żaba się go boi?...................
3. Rano nas budzi swym głosem jak dzwonek,
Ten mały, szary ptak to .......................
4. Słychać ją wokoło
wśród sosen i buków,
jak woła wesoło:
kuku, kuku, kuku!...............
Odpowiedzi 1.(jaskółka), 2.(bocian), 3.(skowronek), 4.(kukułka)
Wych. Gr. II A. Biernacka