Witajcie gr. VII,
święta Wielkanocne już coraz bliżej! Istotnym elementem świąt Wielkiej Nocy są pisanki, czyli kolorowe jajka. Jajko od wieków było postrzegane w wielu kulturach, jako symbol początku, praźródło istnienia, zdrowia czy energii. Przede wszystkim jednak weszło do naszej historii, w chrześcijaństwie określane jest to jako Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Zwyczaj malowania jajek znany był już w starożytnym Rzymie, o czym wspominali Owidiusz i Pliniusz, jednak pierwsze skorupy glinianych jajek pokrytych wzorami odnaleziono już znacznie wcześniej, gdyż w starożytnej Mezopotamii ok. trzech tysięcy lat temu. Również w starożytnym Egipcie zdobiono jajka wizerunkami skarabeuszy, natomiast w starożytnych Chinach malowano jajka rysunkami kwiatów oraz ptaków.
Wielkanocne jajka mają w Polsce różne nazwy w zależności od techniki zdobienia:
Drapanki powstają przez drapanie ostrym narzędziem zewnętrznej barwionej powłoki jajka, technika spotykana głównie w Polsce i Austrii
Kraszanki (zwane też malowankami lub byczkami) powstają przez gotowanie jajka w wywarze barwnym, dawniej uzyskiwanym wyłącznie ze składników naturalnych. Używano roślin które pozwalały na uzyskanie różnych kolorów:
Pisanki mają różnobarwne desenie. Powstają przez rysowanie (dawniej: pisanie) na skorupce gorącym roztopionym woskiem, a następnie zanurzenie jajka w barwniku. Jako narzędzi do pisania używano szpilek, igieł, kozików, szydeł, słomek i drewienek. Pisanki wykonywane w regionie Białegostoku wykonywane były albo bez narzędzi, poprzez nakrapianie wosku na jaja albo poprzez nanoszenie prostych elementów graficznych rozgrzanym końcem świecy. Zdarzały się też przypadki używania narzędzi takich jak słomki, patyki, czy dętki z opon rowerowych.
Oklejanki (naklejanki) są przyozdobione sitowiem, płatkami bzu, skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru, tkaniny, również nicią lub włóczką wełnianą itp.
Nalepianki – popularne zwłaszcza w dawnym województwie krakowskim i w okolicach Łowicza. Powstaje przez ozdabianie skorupki jajka różnobarwnymi wycinankami z papieru.
Ażurki - pisanki ażurowe – są wykonywane z wydmuszek jaj kurzych, kaczych, gęsich i strusich. Technika polega na nawiercaniu w skorupce otworów przy pomocy wiertarki i malutkiego wiertła, miniszlifierki, piaskarki, turbiny dentystycznej, frezarki CNC. Wydmuszka z nawierconymi wzorami jest malowana najczęściej farbą akrylową.
W okolicach Koźla - Śląsk Opolski pisanki wypiekano z ciasta piernikowego i przyozdabiano je lukrem.
Wiele artykułów spożywczych może służyć jako naturalne barwniki do malowania jajek, a tym samym do tworzenia kolorowych i ekologicznych pisanek. Takie kolory jak żółty, pomarańczowy, zielony, czerwony, niebieski oraz fioletowy można łatwo i szybko uzyskać z różnych roślin. Oto przykłady produktów i barw jakie można z nich uzyskać:
żółty - sproszkowana kurkuma
pomarańczowy - skórka cebuli pomarańczowej, marchew
zielony - szpinak, pokrzywa, pietruszka, zielona herbata
czerwony - czerwone buraki
brązowy - czarna herbata
niebieski - borówka, świeża czerwona kapusta
fioletowy - sok z czarnego bzu, czerwona skórka cebuli
Wojciech Cieplicki, wychowawca gr. VII